Gertrudiskerk
De eerste kerk op de huidige plaats is gebouwd rond het jaar 1175. Lutkewierum lag op 500m van de Middelzee, maar het gebied was toen al ingepolderd. Het ligt op de ZO-punt van de Oosterender-polder, de op-een-na oudste polder van Friesland die naast Oosterend de dorpen Itens, het huidige Rien, Lutkewierum en het huidige Reahûs omvatte.
Veel kerken zijn in of voor die tijd op een hoge terp gebouwd maar dat was in Lutkewierum dus niet nodig: een lage terp volstond.
De kerk was gewijd aan Gertrudis, een abdis van het vrouwenklooster te Nijvel, die beschermheilige was van reizigers en katten. Dus eigenlijk ‘tegen de muizen’. De kat heeft een plaats gekregen in het wapen van Lutkewierum. In de tijd dat zij leefde (626-659) kwamen handelsreizigers per zeilschip over de Middelzee en zij konden hier hun schip kwijt in een primitieve haven en waarschijnlijk in een soort herberg overnachten.
In 1515 werd Lutkewierum nagenoeg platgebrand door de bende van De Zwarte Hoop onder leiding van Godschalk Jongema. Dit waren huursoldaten van het Saksische leger die verslagen waren door het leger van Habsburg. Waarschijnlijk wanhopig en hongerig trokken ze al plunderend een spoor van vernieling door Friesland.
De zuidkant van de kerk werd geheel vernietigd, de noordzijde bleef voor een behoorlijk deel gespaard. De loodzware klok werd ook buitgemaakt. Dit valt af te leiden uit de bestelling van een nieuwe klok in 1516. De herbouw werd in 1557 voltooid, een gedenksteen in de zuidmuur geeft aan dat “een brood 13 stuivers kostte” in dat jaar. Waarschijnlijk duidt het op een misoogst. Een brood van toen is overigens niet te vergelijken met die van nu, het was vele malen groter.
Colofon
www.lytsewierrum.nl
