Waarom ligt Lutkewierum op deze locatie
Dat Lutkewierum op de huidige plek is gebouwd komt grotendeels door deze 3 oorzaken:
1. De inpoldering van de Oosterender polder van ca 925. Deze polder behoort tot de vier oudste polders van Friesland, de zgn. moederpolders. Na de inpoldering overstroomde het land niet meer bij vloed, (regen)water kon vooralsnog worden afgevoerd middels een stelsel van sloten en houten kleppen die in de dijk waren aangebracht bij de diepe slenken (bij het huidige Rien en het huidige Reahûs). Bij eb werden de schuiven open gezet en kon het water afvloeien richting de Middelzee. Boeren creëerden door het waterbeheer meer omzet, en hadden dus meer personeel nodig en de veiligheid van de polder trok ook meer bewoners aan.
2. Het geloof was in opkomst en steeds meer dorpen bouwden hun eigen kerk
3. Er woonden 3 invloedrijke / adellijke families op het grondgebied van lutkewierum op de westelijke punt van de moederpolder
• fam. Bockama op Greate Wierrum,
• fam. Mollema 500m. ten NO van Lutkewierum (75 m. ten WNW van de nog bestaande boerderij)
• fam. Reen in het huidige Rien, vanaf Lutkewierum gezien net over de vaart aan de zuidkant van de weg (in de nieuwe polder dus), later werd de Reenstra State aan de noordkant van de weg bij de vaart gebouwd.
De 3 boerderijen lagen een flink stuk uit elkaar. Bij Bockamastate heeft mogelijk al een kapel(letje) gestaan. Door de inpoldering kwamen er meer mensen wonen en de 3 families besloten om centraal tussen hun boerderijen een kerk te bouwen en deze mede te bekostigen.
Dat mocht niet zomaar. Een kerk mocht niet gewijd worden als de inkomsten voor de kerk en de pastoor niet voor lange tijd gewaarborgd werden. Daarom moesten minimaal 2 flinke boerderijen worden geschonken aan de kerk. De opbrengst ging naar de kerk en de pastoor. De zgn geestelijke goederen. Wie het schonk maakte niet uit, de schenker kreeg wel belangrijke privileges voor de kerk. Van alle drie genoemde families liggen er mensen begraven in de kerk, de grafstenen liggen in het gangpad.
Als gevolg van de bouw van de kerk en de pastorie werden er ook huizen bijgebouwd. Er waren zowel deskundigen, timmermannen, metselaars, schilders etc. voor lange tijd nodig, als ook handelaren en vervoerders en wellicht een herberg.
Het is niet met zekerheid te zeggen wanneer de kerk klaar was, er werd in die tijd nog niets op schrift vastgelegd. De bouw van een kerk besloeg vele tientallen jaren. In de naslagwerken wordt 1175 genoemd maar ook later.
Tekening polder komt uit Binnendyken in Fryslân van Rienks en Walther. De kleuren en namen zijn ingevoegd door Peter Plantinga
